آلماتی
شـهر آلماتی ( آلماتا ) پرجمعیت ترین شـهر قزاقستان (1404300 سال 2010 ) بعنوان مرکز اصلی تجاری درون جنوب شرقی این کشور و در امتداد رشته کوههای مرتفع تیـان شان و نزدیکی مرزهای قرقیزستان قرار گرفته است. هوای کوه تاراز این شـهر از سال 1927 که تا سال 1997 بعنوان پایتخت قزاقستان بـه شمار مـی رفت (از 1927 که تا 1936 مرکز جمـهوری خودمختار قزاقستان شوروی سوسیـالیستی – از 1936 که تا 1991 مرکز جمـهوری قزاقستان اتحاد جماهیر شوروی – 1991 که تا 1997 پایتخت جمـهوری قزاقستان ) که تا آنکه درون این سال پایتخت بـه شـهر آستانا انتقال یـافت.
مساحت این شـهر 324.8 کیلومتر مربع مـی باشد نام شـهر آلماتی درون زبان قزاقی برگرفته از کلمـه آلما بـه معنی سیب و آلماتی بـه مفهوم شـهر پر از سیب اطلاق مـی گردد درون اکثر زبانـهای ریشـه ترکی آلما بـه معنای سیب هست همچنین درون نسخ قدیمـی بجا مانده از مجارستان نام این شـهر را آلما اتا درون معنی پدر سیب مـی دانند کـه به نظر مفهوم خاصی را نمـی رساند امروزه سیب بـه عنوان نماد این شـهر شناخته مـی شود از سوی دیگر برخی از اندیشمندان و تاریخ شناسان ایرانی معتقدند نام این شـهر تغییر یـافته آلوه آتا کـه در ریشـه سکایی – ایرانی آن کوه عقاب نامـیده مـی شده گرفته شده است.
در منابع مورخان اسلامـی و ایرانی از این شـهر بـه آلمالیغ درون مفهوم شـهر پر از سیب نیز یـاد شده است.
آلماتی شـهری زیبا و سرسبز با خیـابانـهای عریض , ساختمانـهای زیبا , پارکهای متعدد و فواره های فراوان (بیش از 120 فواره زیبا ) است. هوای کوه تاراز خیلی ها بـه این شـهر لقب شـهر باغ را داده اند درون بهار حومـه جنوبی شـهر از شکوفه های سیب , آلبالو , گیلاس و زرد آلو پوشیده مـی شود.
این شـهر با لباس سبز بر تن , نمای زیبای کوههای اطراف و 8 هزار هکتار پوشش سبز درون داخل شـهر بـه شـهری رویـایی مـی نماید.
هر چند امروزه با حجم وسیع خودرو ( 500 هزار خودرو ثبت شده درون سال 2007 ) درون سطح شـهرتا حدودی این خاصیت خود را از دست داده ولی امـید هست با ورود مترو و خطوط اتوبوس بی آر تی که تا حد زیـادی از این مشکل کاسته شود.
آلماتی از لحاظ شـهری بـه 7 منطقه اداری مجزا تقسیم مـی شود و هر یک ادارات مجزا خود را دارد (مالیـات , آرشتیکت , بهداشت و.... ) کـه عبارتند از:
- آلماتینسکی ( Almalinskiy )
- آئوزوسکی (Auezov )
- بستاندیسکی ( Bostandyk )
- ژتیسوسکی ( Zhetysu )
- مدئوسکی ( Medeusky )
- تورکسیبسکی ( Turksibskiy )
- آلاتائوسکی (Alatau )
شـهردار فعلی این شـهر آقای اخمد جان یسیموف اسماگولوویچ (Akhmetzhan Yesimov Smagulovich) هست که از سال 2008 عهده دار این شغل است.
تاریخچه آلماتی
اولین نشانـه های زندگی درون محدوده آلماتی بـه دوران عصر برنز و 900 که تا 1000 سال پیش از مـیلاد مسیح باز مـی گردد کـه نشان از حضور کشاورزان و گله داران درون آبادیـهای این منطقه را دارد.
پس از آن از 700 سال پیش از مـیلاد دوره سکاها کـه این سرزمـین را به منظور زندگی انتخاب د شروع مـی گردد و همچنین قبایل یویسان (Uisun ) ساکن مناطق شمالی کوههای تیـان شان و محدوده آلماتی گردیدند. شواهد بسیـاری از این دوران از گورستانـهای تومولی (tumuli ) و شـهرک های باستانی وجود دارد مشـهور ترین یـافته ها ی باستان شناسی درون این مورد مجسمـه طلایی ایسیک کورگان (Issyk Kurgan ) , گنجهای ژالولی (Zhalauly ) , نیم تاج کارگالی (Kargaly ) و آثار هنری برنزی ژتیسو (Zhetysu ) مـی باشند. درون طی حکمرانی ساکاها و یویسانـها , آلماتی بـه یک مرکز آموزش و پرورش اولیـه تبدیل شده بود.
مرحله بعدی تکامل آلماتی بـه قرون وسطی باز مـی گردد ( قرون هشتم که تا دهم مـیلادی ) و شاخصه های آن توسعه فرهنگی شـهر , گذر بـه مسیر آرام درون زندگی , رشد کشاورزی و صنایع دستی و همچنین ظهور تعدادی شـهر و دهستان درون منطقه ژتیسو (Zhetysu ) .
در قرون 10 که تا 14 مـیلادی شـهرک هایی کـه در آن زمان آلماتی بزرگ نامـیده مـی شد بعنوان بخشی از مسیر تجاری جاده ابریشم شناخته مـی شد و آلماتی بعنوان یکی از مراکز تجاری , کشاورزی , صنایع دستی درون جاده ابریشم مشـهور بود. به منظور اولین بار نام این شـهر درون کتابهایی درون قرن سیزدهم بعنوان آلماتاو (Almatu ) درج گردید.
در قرون پانزدهم که تا هجدهم مـیلادی با افت تجاری این بخش از جاده ابریشم دچار نزول شد با همـه اینـها , درون این دوره وقایعی بسیـار مـهمـی رخداد که آثار زیـادی را بر روی الماتی و کل قزاقستان گذاشت. این دوره تحولات قومـی و سیـاسی بزرگی را بـه همراه داشت دولت و ملت قزاق درون نزدیکی همـین منطقه و در این دوره شکل گرفت.
این سرزمـین درون این دوران شاهد توسعه طلبیـهای غم انگیز ژونگار ها (Dzungar قبایل مغول ) و تلاش شدید قزاقها درون حفظ سرزمـین و استقلالشان بوده است. درون سال 1730 قزاقها درون کوههای آنیراکای (Anyrakay ) درون 70 کیلومتری شمال غربی آلماتی از ژونگارها شکست خوردند و لحظه تاریخی به منظور قزاقها و این سرزمـین بوجود آمد.
در 4 فوریـه 1854 تاریخ نوین این شـهر با ساخت قلعه مستحکم کوهپایـه ای ارتش روسیـه بنام قلعه ورنی (Verniy وفا دار ) کـه در کوههای ژایلیسکی آلاتائو (Zailiysky Alatau ) بین رودخانـه های بزرگ و کوچک آلماتی (Bolshaya and Malaya Almatinka ) واقع گردیده بود آغاز شد.
ساخت قلعه ورنی تقریبا پاییز 1854 بـه پایـان رسید این قلعه بـه شکل یک حصار پنج ضلعی بود کـه یکی از اضلاع آن درون مجاورت و امتداد رود آلماتی کوچک قرار داشت بعدها حصارهای چوبی با دیوارهای آجری جایگزین شد. بخش اصلی فضا درون مـیدان بزرگ قلعه کـه برای آموزش و حرکت پیـاده درون نظر گرفته بود قرار داشت.
در 1855 اولین قزاقهای مـهاجر درون ورنی سکنی گزیدند درون 1856 ورنی پذیرش دهقانان روس را آغاز کرد آنـها روستای بزرگ آلماتی ( روستای قزاقی ) را درون نزدیکی استحکامات بنا د بـه زودی جریـان مـهاجرت افزایش یـافت و ساخت و سازها درون مناطق روستای کوچک آلماتی و اسلابودا (sloboda نوعی شـهرک معاف از مالیـات ) تاتاری ( تاشکندی ) انجام گرفت.
در سال 1867 قلعه ورنی بـه شـهرتبدیل شده و آلماتینسک (Almatinsk ) نامـیده شد ولی مردم علاقه ای بـه این نام نشان ندادند و به زودی دوباره ورنی نام گرفت.
با توجه بـه نقشـه های اولیـه شـهر , محدوده شـهر 2 کیلومتر بـه سمت جنوب و در امتداد رودخانـه آلماتی و سه کیلو متر بـه سمت غرب بود ناحیـه های شـهری ابتدا بـه محدوده های مس و سپس بـه بخشـها تقسیم شد شـهر با سه دسته از ساختمانـها متمایز مـی گشت نوع اول و دوم ساختمانـهای دو طبقه بودند کـه دو طبقه داشتند و یـا حداقل یک طبقه و یک زیر زمـین بزرگ داشتند کـه این ساختمانـها درون مرکز و اطراف شـهر واقع شده بودند و خانـه های نوع سوم درون حومـه شـهر قرار داشتند.
در4 صبح 28 مـی 1887 بین 11 که تا 12 دقیقه تقریبا بطور کامل ورنی را نابود کرد ساختمانـهای آجری بیشتر از بین رفتند از این رو مردم خانـه های یک طبقه عموما از چوب و یـا خشت خام ساختند.
در سال 1918 ورنی پایـه قدرت شوروی گردید و شـهر بـه همراه منطقه اطرافش بـه منطقه خود مستقل ترکستان ( تاتارستان ) پیوست. درون پنجم فوریـه 1921 شـهر بـه نام آلماتا برگرفته از نام باستانی منطقه بازگشت.
در 3 آوریل 1927 پایتخت منطقه خود مختارقزاق جمـهوری سوسیـالیستی شوروی ( کـه پیش از این منطقه خودمختار قرقیز نامـیده مـی شد و حدود آن کشوردر حدود فعلی قزاقستان بوده و هیج ربطی بـه کشور قرقیزستان ندارد )از شـهر کیزیل اوردا بـه آلما آتا انتقال یـافت این خود انگیزه بیشتر به منظور توسعه فشرده تر این شـهر گشت .
در سال 1936 با شکل گیری جمـهوری سوسیـالیستی شوروی قزاقستان (با وسعت 2,717,300 کیلومتر مربع و دومـین جمـهوری بزرگ شوروی ) آلماتا بعنوان پایتخت آن معرفی شد.
در سال 1941 با انتقال کارخانجات و کارگران مناطق اروپایی شوروی درون زمان جنگ جهانی دوم بـه آلماتا این شـهر بعنوان یک مرکز اداری , تجاری برخوردار از مرزهای امن و صنعت درون حال توسعه بـه ناگاه بـه قطب صنعتی شوروی سابق تبدیل شد.
نقش ویژه ای کـه موقعیت مکانی این شـهر درون آن زمان ایفا کرد باعث رشد صنعتی سریع این شـهر بین سالهای 1941 که تا 1945 گردید. جمعیت فعال اقتصادی این شـهر از 104 هزار نفر درون سال 1919 بـه 365 هزار نفر درون سال 1968 افزایش یـافت.
در سال 1967 این شـهر بیش از 147 شرکت صنعتی داشت کـه عمدتا از نظر حجم از دسته کارخانجات سبک تولید مواد غذایی بودند کـه برخلاف سیـاستهای عمومـی شوروی درون ایجاد کارخانجات حجیم و سنگین بود صنایع اصلی فرآوری مواد غذایی بود کـه تا حد زیـادی مرهون باغات , مواد خام نباتی و صنایع سبک بود تولیدات اصلی مواد غذایی آن عبارت بودند از: هوای کوه تاراز گوشت , آرد , حبوبات , ماکارونی( یک کارخانـه ) , شیر , , کمپوت های مـیوه , کارخانجات تنباکو , , مخمر , کارخانـه بسته بندی چای , صنایع الکتریکی , تولیدات پارچه و خز , کارخانجات پنبه پاک کنی و ریسندگی ,کفش , پوشاک و چاپ از سایر صنایع این شـهر بودند کارخانجات سنگین نیز 33 درصد صنایع شـهر را تشکیل مـی دادند کـه بیشتر درون زمـینـه برق , ریخته گری , مـهندسی, ساختمانی و... بودند.
وقایع مـهم رخداده درون طی سالهای 1920 که تا استقلال قزاقستان درون الماتی بـه شرح زیر مـی باشند:
در 1921 طی نشست نمایندگان دولتی و نمایندگان مردمـی شـهر ورنی تغییر نام این شـهر بـه نام قدیم آن آلماتا بـه درخواست مردم مسلمان این شـهر پذیرفته شد.
در سال 1926 شورای کار و دفاع احداث خط راه آهن ترکستان بـه سیبری را تصویب کرد کـه عنصر حیـاتی درون بازسازی این جمـهوری بود این خط راه آهن درون شرق و جنوب شرق جمـهور گسترده شد و در سال 1930 کار ساخت ایستگاه قطار آلماتی و بزرگراه آن بـه پایـان رسید کـه سبب ساز رشد فراوان این شـهر بعنوان مرکز جمـهوری گشت.
2 مارس 1927 بـه ابتکار کمـیته اجرایی مرکزی جمـهوری پایتخت آن از کیزل اوردا بـه آلماتا انتقال یـافت و از این بعد تا سال 1997 بعنوان پایتخت قزاقستان شناخته شد.
در سال 1930 علاوه بر ایستگاه راه آهن فرودگاه آلماتا نیز گشایش یـافت و از آن بعد مردم مـی توانستند بـه راحتی بـه مسکو مسافرت کنند.
سال 1936 , با توجه بـه مرکزیت شـهر آلماتا دفتر معماری و نقشـه کشی مرکز تصمـیم بـه پایـه ریزی شـهر جدید بر اساس نظام بخشـهای مستطیل شکل به منظور آلماتا کـه حالا بـه عنوان پایتخت جمـهوری بود گرفتند.
جنگ جهانی دوم : درون طی جنگ جهانی دوم محدوده شـهری گسترش یـافت آلماتا مـیزبان بیش از 30 کارخانـه صنعتی از خط مقدم , 8 بیمارستان تخلیـه شده , 15 موسسه , دانشگاه و مدارس فنی , 20 نـهاد فرهنگی و... گردید کـه از مسکو , کیف و لنینگراد گسیل شده بودند.
به 48 نفر از ساکنین آلماتا عنوان قهرمان اتحاد جماهیر شوروی اعطا شد. 3 گردان تفنگ دار از آلماتا بـه جنگ رفتند کـه گارد تفنگداران 8 ام پانفیلو بـه خاطر نبرد شجاعانـه اشان معروف گردیدند.
همچنین 2 گردان دیگر و3 هنگ نیروی هوایی کـه متعلق بـه پایگاه هوایی آلماتا بودند.
1966 که تا 1971 بـه مـیزان 1400000 متر مربع خانـه های مس دولتی و تعاونی درون شـهر ساخته شد.
طی این سالها هر سال بیش از 300000 متر مربع خانـه مس مقاوم درون مقابل زلزله احداث گردید.
ساختمانـها درون چندین طبقه و با ترکیبی منسجم و متنوع درون طراحی ایجاد شد درون همـین سالها مدارس , بیمارستانـها , مراکز فرهنگی , کاخ لنین , هتل قزاقستان و مجموعه ورزشی مدئو ایجاد شد.
سد مدئو نیز درون سال 1966 ساخته شد که تا جلوی سیلابهای مخرب گرفته شود .
در 26 دسامبر 1975 هواپیماهای ترابری مافوق صوت توپولوف Tu-144 درون خطوط هوایی مسکو – آلماتا بـه کار گرفته شد.
از سال 1981 پروژه ساخت مترو آلماتا جهت اجرا بـه مرحله بررسی وتحقیق رسید.
در 16 دسامبر 1986 شورش ژلتوکسان دراعتراض بـه مـیخائیل گورباچف درون منفصل دین محمد کونایف ( Dinmukhamed Kunayev) صورت پذیرفت.
1991 استقلال جمـهوری قزاقستان و تشکیل کشور جمـهوری قزاقستان
1993 بنا بر تصمـیم دولت نام آلماتا بـه نام آلماتی تغییر یـافت.
در 1997 رئیس جمـهور قزاقستان نورسلطان نظربایف مصوبه انتقال پایتخت از آلماتی بـه آستانا را ابلاغ کرد.
در 1 جولای 1998 لایحه تعیین آلماتی بـه عنوان مرکز علمـی , فرهنگی , تاریخی , صنعتی و مالی قزاقستان بـه تایید رسید.
آب و هوا
آب و هوای آلماتی مرطوب با تابستانـهای گرم و زمستانـهای سرد هست متوسط دمای شـهر درون سال 9 درجه سانتیگراد بالای صفر و متوسط دما درون سردترین ماه سال ژانویـه 7 درجه سانتیگراد زیر صفر و متوسط دما درون گرمترین ماه سال جولای 23 درجه سانتیگراد بالای صفر است.
حدودا 36 روز درون سال دمای آلماتی بیش از 30 درجه سانتیگراد است
بارش سالیـانـه درون حدود 600 که تا 650 مـیلی متر درون سال است 50 که تا 70 روز از سال شـهر و حومـه آن درون مـه فرو مـی روند.
رکورد دیرترین برف باریده شده درون سال درون آلماتی مربوط بـه 17 ژوئن 1987 است.
جمعیت
بر اساس اطلاعات مرکز آمار قزاقستان جمعیت این شـهر درون پایـان سال 2010 بـه 1404300 نفر رسیده هست البته کارشناسان معتقدند با توجه بـه جمعیت مـهاجر اطراف کـه از سایر نقاط به منظور کار بـه آلماتی مـی آیند جمعیت این شـهر درون طی روز بـه بیش از دو مـیلیون نفر مـی رسد.
ترکیب جمعیتی اعلام شده شـهر آلماتی بر اساس سر شماری سال 2009 بـه شرح زیر است:
53 درصد قزاق , 33 درصد روس , 5 درصد اویگور , 2 درصد تاتار , 2 درصد کره ای , اوکراینی , آلمانی , چینی و سایر قومـیتها مجموعا 5 درصد
در این شـهر بطور عمده بـه زبان روسی و قزاقی صحبت مـی شود.
رودخانـه های آلماتی
رودخانـه های آلماتینکا بزرگ و آلماتینکا کوچک و همچنین شاخه های فرعی آنـها یسنتای , رمـیزووکا , ژاربولاک و کارسو از داخل شـهر عبور مـی کنند همـه آنـها متعلق بـه حوزه آبریز دریـاچه بالخاش مـی باشند .
اکثر آنـها سریع با عرض کم ( 10 -15 متر) و در دره های عمـیق ( 22 متر ) مـی باشند . آب این رودخانـه ها از بارشـهای جوی و همچنین درون تابستان از ذوب شدن آب یخچالهای طبیعی تامـین مـی گردد.
در سال 1971 درون دشت آبهای آلماتی بزرگ , دریـاچه مصنوعی به منظور تفریح ساکنین آلماتی بنام سایران احداث گردید کـه حجم مخزن آن دو مـیلیون وسیصد هزار متر مکعب مـی باشد.
حمل و نقل
وسایط نقلیـه درون شـهری آلماتی شامل اتوبوس , اتوبوسهای برقی , تراموا , تاکسی و بزودی مترو مـی باشد ( البته بـه مانند ایران و حتی بیشتر از تهران سواریـهای شخصی بـه جابه جایی مسافر نیز مـی پردازند ).
شبکه گسترده ای از اتوبوس , اتوبوسهای برقی , تاکسی ( سواریـهای شخصی ) و دو مسیر تراموا بجای مانده از گذشته تمام شـهر را بـه خوبی پوشش مـی دهند.
ساخت و ساز مترو از سال 1988 برنامـه ریزی شده بود کـه اولین فاز آن درون دسامبر 2011 راه اندازی خواهد شد فاز نخست آن شامل 7 ایستگاه مـی باشد.
آلماتی دارای 3 فرودگاه هست که فرودگاه اصلی و بین المللی آن درون منطقه شـهری واقع شده کـه در مکان سوخته شده درون سال 2004 ساخته شد. درون سال 1998 بازسازی اصلی باند فرودگاه صورت گرفت کـه در سال 2006 باند نخست تکمـیل گردید.
در سال 2008 ساخت باند دوم کـه هیچ محدودیتی از نظر نوع و وزن هواپیما نداشته باشد آغاز گردید باند بین المللی دوم با ظرفیت 2500 مسافر درون ساعت درنظر گرفته شده است. درون سال 2006 فرودگاه آلماتی بـه جابه جایی دو مـیلیون نفر خدمت کرد.
به غیر از این فرودگاه دو فرودگاه کوچک درون حومـه آلماتی قرار دارد فرودگاههای محلی بروندای و بایسرک.
آلماتی همچنین دارای دو خط راه آهن مـی باشد خطوط راه آهن آلماتی 1 و آلماتی 2 خط آلماتی 1 مسیر راه آهن سیبری بـه کشورهای آسیـای مـیانـه هست و از شمال شـهر عبور مـی کند.
خط آلماتی 2 درون مرکز شـهر واقع شده و برای جابجایی مسافران شـهر آلماتی درون نظر گرفته شده است.
پایـانـه های مسافرتی اتوبوسرانی سایران و سایخت جهت جابجایی مسافران بـه مسیرهای خارج از شـهر و سایر شـهرهای قزاقستان تعبیـه شده است.
اقتصاد
آلماتی حدود بیست درصد تولید ناخالص ملی کل قزاقستان را بـه خود اختصاص داده هست ( 36 مـیلیـارد دلار درون سال 2010 ) . آلماتی کلید مرکز مالی آسیـای مـیانـه هست و از لحاظ سطح توان مالی هم رده شـهرها بزرگ دنیـا همچون دیترویت , منچستر , ادینبورگ , سان دیگو , بیرمنگام , دوحه و.... قرار دارد.
یکی از بزرگترین صنایع آلماتی فاینانس هست صادرات مالی آلماتی یکی از بزرگترین دلایل تعادل مالی قزاقستان هست آلماتی خانـه توران الم بانک ( BTA ) بزرگترین بانک آسیـای مرکزی , کزکامرس بانایر بانکهای بزرگ قزاقستان است.
بورس اوراق بهادار قزاقستان درون آلماتی قرار دارد , درون حال حاضر منطقه مالی آلماتی و پارک اسنتای درون حال ساخت هست که توسط گاتس دینر (T.J. Gottesdiener ) کـه طراح 7 مرکز تجارت جهانی درون نیویورک هست طراحی شده است.
همچنین آلماتی بـه عنوان مرکز رسانـه ای منطقه شناخته مـی شود دارا بودن دو کانال تلویزیونی معروف KTK , NTK و همچنین چندین روزنامـه ملی از این جمله است.
برنامـه هایی به منظور ساخت بزرگراه چین , اروپای غربی با گذر از این شـهر وجود دارد کـه بر رونق آن خواهد افزود. پورتهای جدید آلماتی توان دریـافت و ارسال 45 مـیلیون تن بار درون سال را دارا مـی باشند.
دفتر مرکزی هواپیمایی ایر آستانا کـه معتبر ترین خط هوایی قزاقستان هست در این شـهر قرار دارد.
فرهنگ و هنر
آلماتی بعنوان مرکز فرهنگی , هنری قزاقستان شناخته مـی شود درون آلماتی 270 سازمان فرهنگی وجود دارد 14 سالن تئاتر , 7 سالن کنسرت , 2 ارکستر سمفونی , 11 ارکستر , 13 گروه هنری همچنین 32 موزه , 20 گالری هنری , 39 کتابخانـه , 2 خانـه هنری کودکان , 115 اثر تاریخی معماری , 18 سالن سینما , سیرک , باغ وحش , 920 سالن ورزشی , کلوپ ها ی شبانـه , رستوران و مکانـهای تفریحی بسیـار زیـادی وجود دارد.
، هوای کوه تاراز
[شـهر آلماتی-پایگاه اطلاع رسانی قزاقستان هوای کوه تاراز]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 11 Nov 2018 22:00:00 +0000